Wystawa na antresoli. Marginesy procesu tworzenia. Z archiwum Zygmunta Krauze
Partytury mają w sobie niezaprzeczalny urok. Problem w tym, że zrozumieć je mogą jedynie „uczeni w nutach”, czyli ludzie zawodowo zajmujący się muzyką. Przypatrując się – słyszą. Widzą wszystko: prostotę albo wyrafinowanie użytych przez kompozytora środków. Dostrzegają ich wzajemne relacje, oceniają skalę trudności w wykonaniu poszczególnych partii oraz – talent...
INFO
Miejsce
Czas
kurator
koordynacja wystawy
komunikacja wystawy
bilet wstępu
A co z „profanami”, którzy nawet nie potrafią odróżnić pół- od ćwierćnuty? Wbrew pozorom i oni mogą czerpać przyjemność ze zwykłego przyglądania się pięcioliniom zapisanym najróżniejszymi znakami. Albo i nie. W muzyce współczesnej partytura może przybrać formę wykresu, czegoś, co wygląda jak równanie matematyczne albo abstrakcyjny szkic przypominający rysunki Władysława Strzemińskiego ujęte w cykle Wojna domom czy Białoruś Zachodnia. Bywa, że jest po prostu opisem, instrukcją przeznaczoną dla wykonawców: „Położyć kamień nr 1 na oznaczonych strunach i wprawić go w ciągły wibrujący ruch”.
Faktem jest jednak, że dopiero zapis nutowy (lub z użyciem innych środków) uświadamia, jak skomplikowanym zjawiskiem jest muzyka i jak wielką sztuką jest komponowanie - łączenie rytmu, dźwięku, długości, tempa, tonu i rozdzielenie tego wszystkiego między instrumenty czy głosy.
Archiwum Twórcze Zygmunta Krauze jest takim właśnie zbiorem, dzięki któremu tak zawodowcy, jak i amatorzy mogą zapoznać się z tajemnicami warsztatu kompozytorskiego. Zbiór ponad stu partytur, ale też szkiców i notatek do nich pozwala przyjrzeć się z bliska procesowi powstawania muzyki wypełnionemu poszukiwaniami, skreśleniami, zarysowanymi a porzuconymi pomysłami, już prawie gotowymi fragmentami oraz – w finale – gotowymi kompozycjami.
Archiwum znalazło się w Muzeum Sztuki w Łodzi nieprzypadkowo. Zygmunt Krauze już na początku lat 60. znalazł inspirację w unistycznym malarstwie Władysława Strzemińskiego, a swoje pomysły rozwinął w kompozycjach angażujących dźwięk i przestrzeń, łączących muzykę ze specjalnie zaprojektowaną architekturą. Goście Muzeum obejrzeli je (i wysłuchali) na dwóch pokazach zorganizowanych przez Krauzego w 1988 i 2007 roku zatytułowanych Rzeka podziemna. Muzyka przestrzenna (we współpracy z Wiesławem Nowakiem i Janem Muniakiem, którzy stworzyli „strukturę architektoniczną”) oraz Aria. Kompozycja przestrzenno-dźwiękowa.
Archiwum Twórcze Zygmunta Krauze znalazło się w Muzeum Sztuki w Łodzi dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z rezerwy budżetu państwa w 2023 roku. Oprócz partytur znajduje się w nim ponad 350 listów, które kompozytor otrzymał m.in. od Nadii Boulanger. Johna Cage’a, Henryka Mikołaja Góreckiego, Wojciecha Kilara, Witolda Lutosławskiego, Michela Nymana, Bogusława Schaeffera, Tomasza Sikorskiego.
Maciej Cholewiński
Wystawę można oglądać codziennie, z wyjątkiem poniedziałków i weekendów, w godz. 9.00-16.00 i w czwartki w godz. 9.00-18.00.
Do obejrzenia prezentacji upoważnia także bilet na wystawę czasową w ms1.