Échange entre artistes 1931–1982, Pologne-USA: the Polish-American Artistic Exchange

Celem projektu jest zaprezentowanie po raz pierwszy amerykańskiej i światowej publiczności kompletnego zbioru daru polskich artystów do Los Angeles u progu lat 80. jako spójny obraz sztuki lat 70. Sympozjum i publikacja przybliżą postawy oraz kierunki artystyczne obecne
w Polsce przed transformacją. Kolekcja opatrzona zostanie także komentarzem dotyczącym zarówno kontekstu darowizny jak i intencji przyświecających autorom zbioru – projekt wskaże na kulturotwórcze zabiegi artystów oraz wspólne doświadczenia artystów polskich i amerykańskich zaangażowanych w kształtowanie kolekcji muzealnych. Dzięki projektowi pokazany zostanie także wkład polskich artystów w rozwój MOCA.
Polsko-amerykańska wymiana artystyczna, jaka miała miejsce w latach 80. stanowi punkt wyjścia do poruszenia kilku zagadnień związanych z upowszechnianiem dziedzictwa poczynając od przywołania szczególnego rodzaju upamiętnienia (wymiana uhonorowała rocznicę związaną z działalnością grupy a.r.), poprzez omówienie inicjatyw polskich artystów na rzecz powoływania innowacyjnych instytucji sztuki po porównanie twórczości uprawianej na obu kontynentach (m.in. działania integrujące obiekt artystyczny z przestrzenią jego odbioru). Historyczne przedsięwzięcie, promujące solidarność i współpracę międzynarodową oraz „żywe” upamiętnienia - podkreśli ich wagę współcześnie a także wskaże możliwe kierunki rozwoju w przyszłości.

Punktem wyjścia dla projektu jest zbiór dzieł przekazanych w 1983 r. przez polskich artystów w darze Muzeum Sztuki Współczesnej w Los Angeles. Zadaniem międzyinstytucjonalnego zespołu (MSŁ, GRI oraz MOCA) jest prezentacja zarówno tej kolekcji, jak i przybliżenie zagranicznemu odbiorcy charakterystyki sztuki polskiej tego czasu oraz okoliczności pozyskania zbioru przez amerykańskie muzeum. Podjęte zostaną działania podstawowe na rzecz opracowania kolekcji sztuki polskiej w MOCA (obiekty zostaną zdigitalizowane, a dokumentacja archiwalna skatalogowana i zeskanowana) a także badawcze i dyskursywne dotyczące szerzej pojętych relacji między środowiskami biorącymi udział w wymianie w latach 80. Zostanie zorganizowane sympozjum, wydana publikacja i zrealizowany film dokumentalny. Dzięki działaniom tym możliwa będzie popularyzacja polskiej kolekcji w USA
i na świecie oraz ukazanie wkładu polskich artystów w rozwój MOCA w pierwszych kluczowych latach kształtowania instytucji.

Na kolekcję składają się bardzo różnorodne dzieła, od dzieł malarskich Zbigniewa Gostomskiego, Tadeusza Kantora, Marii Stangret, Ryszarda Winiarskiego poprzez instalacje przestrzenne Edwarda Krasińskiego i Koijego Kamojiego po prace konceptualisty Zdzisława Jurkiewicza czy fotografika Zygmunta Targowskiego. Swoje dzieła jako dary przekazali również: twórca poezji konkretnej Stanisław Dróżdż i Andrzej Łobodziński. Tak różnorodny zbiór
w założeniu darczyńców odzwierciedlać miał ówczesną scenę artystyczną. Inicjatorem przedsięwzięcia był Henryk Stażewski (1894-1988), twórca związany m.in. z ugrupowaniem „a.r.”, które na przełomie lat 20. i 30. pozyskało w darze od przedstawicieli światowej awangardy ponad setkę dzieł sztuki tym samym powołując pierwsze muzeum sztuki nowoczesnej w kraju. W 50. rocznicę pierwszej publicznej prezentacji Stażewski podjął się kolejnej „zbiórki” dzieł by znów przekazać je MSŁ. Tą drogą Muzeum weszło w posiadanie prac uznanych artystów amerykańskich, natomiast polscy twórcy
w geście solidarności przekazali swoje dzieła do powstałego zaledwie kilka lat wcześniej MOCA. Zbiór w całości prezentowany był tylko raz w 1982 r. na wystawie w Paryżu, następnie w dwóch kolejnych odsłonach w galeriach irlandzkich.

W 2023 r. w 40. rocznicę polsko-amerykańskiej wymiany artystycznej zorganizowane zostaną wydarzenia publiczne, towarzyszyć im będzie bogato ilustrowana publikacja.

Za projekt odpowiadają z ramienia MSŁ uznani kuratorzy i teoretycy sztuki: Agnieszka Pindera, Paweł Polit oraz Natalia Słaboń. W Los Angeles projekt będą współtworzyć Andrew Perchuk – zastępca dyrektora the GRI (Getty Research Institute w Los Angeles) i Clara Kim – kuratorka programowa MOCA (Muzeum Sztuki Współczesnej w Los Angeles).

Termin realizacji:  14.02.2023 r. - 31.12.2024 r.

Środki finansowe Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzące z budżetu państwa przyznano  w kwocie 199.000,00 PLN (słownie: sto dziewięćdziesiąt dziewięć tysięcy PLN)
w tym:

a) 2023 r.: 46.000,00 PLN (słownie: czterdzieści sześć tysięcy PLN)
b) 2024 r.: 153.000,00 PLN (słownie: sto pięćdziesiąt trzy tysiące PLN)

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura inspirująca”