"Pocztówki znad krawędzi" Ciąża jako projekt nieudany w sztukach wizualnych

Wydarzenie odbywa się w ramach cyklu otwartych wykładów/seminariów Początek i koniec życia − aspekty etyczne i ich audiowizualne reprezentacje.

W wystąpieniu podejmę kwestię sposobów przedstawienia, w obszarze sztuk wizualnych, ciąży „niedokończonej”, nieudanej, a nawet niezaistniałej: obrazów aborcji, poronień, niepłodności. Część z nich stanowić będą wypowiedzi uznanych artystek, od pamiętnych dzieł Fridy Kahlo z lat 30. XX wieku, stanowiących rozliczenie z utratą ciąży, przez aborcyjny cykl pasteli portugalsko-brytyjskiej malarki Pauli Rego z końca lat 90. ubiegłego stulecia, po film dokumentalny holenderskiej reżyserki Aliony van der Horst Wodne dzieci z 2011 roku. Ich kontekstem będą natomiast obrazy mniej znane, współtworzące jednak sferę publicznej dyskusji na temat kobiecego doświadczenia aborcji oraz utraty i niemożliwości ciąży.

„Aborcja bez wątpienia stanowi całkowite przeciwieństwo inicjalnego (i ikonicznego) momentu Zwiastowania” – pisze w związku z cyklem aborcyjnych obrazów Pauli Rego badaczka jej twórczości, Maria Manuel Lisboa. Tym samym, wskazuje na „nieprawą” pozycję obrazów aborcyjnych w Zachodniej sferze wizualnej i tłumaczy ich stosunkowo niewielką liczbę. Podczas wystąpienia zastanowię się nad adekwatnością tego twierdzenia, odniesionego również do wyobrażeń niepłodności i poronienia. Przedyskutuję także sposób ukazania w nich kobiecego ciała i zachodzących w nim procesów, a także problematyzowania tożsamości kobiety i płodu. Rozważane obrazy są nieunikalnie skrajne: zawieszone między życiem a śmiercią, początkiem i końcem, a zarazem często sytuowane w samym centrum kobiecej biografii. Ma to bezpośredni wpływ na praktyki ich tworzenia i odbioru, a także znacząco współistnieje z postrzeganiem postaci kobiecych w kulturze i ze społeczną pozycją kobiet.

Matylda Szewczyk – kulturoznawczyni, adiunkt w Zakładzie Filmu i Kultury Wizualnej Instytutu Kultury Polskiej UW. Badaczka kina, nowych mediów, obiegu obrazów medialnych w różnych rejestrach kultury wizualnej oraz relacji między kulturą wizualną i nauką. Analizuje sposoby, na jakie obrazy zarazem współtworzą i odzwierciedlają przemiany kulturowe. Zajmują ją sytuacje graniczne wizualności: zmiany technologiczne, eksperymenty medialne i poszukiwanie nowych form wyrazu. Autorka książki W stronę wirtualności. Praktyki artystyczne kina współczesnego (2015), współredaktorka antologii Sztuka w kinie dokumentalnym (2016), stypendystka programu Fulbrighta w School of Cinematic Arts University of Southern California w Los Angeles.

Bilety w cenie 1 zł do nabycia w kasie Muzeum.